Jongeren IN BEELD
Baas over beeldvorming
Jongeren keren de lens om. Jongeren IN BEELD onderzoekt hoe jongeren zichzelf en hun wereld verbeelden in een digitale tijd. Niet technologie of anderen bepalen hun blik: zij bepalen zélf hoe ze gezien worden.
De wereldberoemde sociaal-psycholoog Jonathan Haidt noemt de huidige generatie jongeren de ‘generatie angststoornis’. Jongeren ervaren toenemende sociale en mentale druk, en dat zou komen door technologieën zoals de smartphone. Die geeft jongeren non-stop toegang tot leerlingvolgsystemen (zoals Magister) en oppervlakkige content op platforms als TikTok.
Nieuwe termen als ‘smombies’ en ‘brainrot’ (Bron: Bombardino Crocodilo) duiken op in het publieke debat. Sommigen kiezen bewust voor een leven zonder smartphone (Bron: NPO Doc: De smartphone-loze mens).
- Maar klopt dit beeld eigenlijk wel?
- Hoe ervaren jongeren dit?
- En welke invloed heeft die beeldvorming (‘de generatie van nu’) op hun identiteit en welzijn?
Onderzoek in Overijssel met De Beeldvormers
Rijnbrink onderzoekt dit samen met jongeren in Overijssel: De Beeldvormers. Jongeren krijgen zelf het podium en gaan met ons aan de slag. Ze krijgen vanaf het begin een prominente plek in het onderzoekstraject om hun stem te laten horen over hun eigen beeldvorming. Vanuit die positie kunnen we op de juiste manier aandacht vragen voor de uitdagingen waar zij en hun omgeving mee te maken hebben.
We pakken dit aan volgens de ‘Jongeren over…’-methode (Bron: Jongeren Over) ontwikkeld door Hogeschool VIAA, Travers Welzijn en Rijnbrink Cultuureducatie.
We praten over:
- Hoe jongeren sociale en mentale druk ervaren.
- Wat technologie met ze doet.
- Hoe technologie hun wereldbeeld, zelfbeeld en relaties beïnvloedt.
- Welke vaardigheden mogelijk verdwijnen door digitalisering (Bron: Hersenonderzoeker legt uit waarom ChatGPT slecht is voor je brein).
- Welke nieuwe verbindingen en vormen juist ontstaan.
Volg de onderzoekslijn!
- Ben jij benieuwd naar het verloop van deze onderzoekslijn?
- Nieuwgierig naar hoe jongeren zichzelf in beeld brengen?
- Of wil je bijdragen aan een genuanceerder beeld van de digitale generatie?
Zie je kansen voor samenwerking?
Bel of stuur een mail naar Elin Groot-Rouwen, sr. Adviseur cultuureducatie.
Digitale geletterdheid in het onderwijs
Daarnaast onderzoeken we hoe kunstvakdocenten, designers en filosofen kunnen bijdragen aan digitale geletterdheid op school. Vanaf 2026 worden scholen wettelijk verplicht om te werken aan digitale geletterdheid, volgens de nieuwe SLO-kerndoelen (Bron: definitieve conceptkerndoelen kunst en cultuur).
Leerlingen leren daarbij technologie en machtsstructuren kritisch te bevragen én media op een eigen, creatieve manier te gebruiken.
Bekijk de video: 'Waarom tech-platforms opzettelijk steeds slechter werken'!
Maar de kerndoelen bepalen nog niet hóé scholen dit op een verantwoorde, kritische en aansprekende manier kunnen doen (Bron: Nederlandse leerlingen kwetsbaar in veranderende wereld).
- Wat betekent het bijvoorbeeld om “verantwoord te interacteren met een AI-systeem” (Bron: Roeit AI ons uit… of is het hype?)?
- Hoe houd je rekening met fysieke en mentale gezondheid bij mediagebruik?
- En zijn volwassenen (docenten) hierin werkelijk competenter dan jongeren?
Technologie vanuit een kunstenaarsblik
Digitale geletterdheid gaat verder dan kennis of techniek. Het is een culturele praktijk: leren aandacht geven, omgaan met frictie betekenis geven, beelden maken en verbindingen leggen en verantwoordelijkheid nemen binnen netwerken van mensen en dingen.
Met een kunstenaarsblik (Bron: Sun Yuan and Peng Yu | Can’t Help Myself | The Guggenheim Museums and Foundation) zien we technologie niet alleen als veroorzaker van druk, maar ook als middel om die druk zichtbaar te maken. Niet als snelle oplossing, maar als instrument om problemen zichtbaar en voelbaar te maken.
Foto: ThisIsEngineering
Kunst als tegenmedium
Kunst kan functioneren als tegenmedium (Bron: Het is aan ons, Merlijn Twaalfhoven): een manier om snelheid, voorspelbaarheid en oppervlakkigheid te vertragen, te bevragen en te ontregelen. Door technologie spelenderwijs te gebruiken, te hergebruiken of zelfs te misbruiken, ontdekken jongeren dat techniek niet alleen iets is dat hen vormt, maar ook materiaal waarmee zij zélf kunnen vormgeven.
Foto: Surface
Kunstonderwijs kan zo een plek worden waar leerlingen niet alleen kritisch leren omgaan met technologie, maar ook leren terugvormen.
En jouw rol? Welk zetje geef jij?
Of je nu docent, kunstenaar, jongerenwerker of ouder bent: iedereen kan een jongere een zetje geven. Een kleine impuls die jongeren helpt hun eigen blik te vormen. Niet door te vertellen hoe ze moeten kijken, maar door vragen te stellen, stil te laten staan, of iets onverwachts in te brengen. Een zetje kan een gesprek zijn, een opdracht, een beeld, een stilte. Jij helpt jongeren om zichzelf te verbeelden in plaats van verbeeld te wórden.
Volg de onderzoekslijn!
- Ben jij benieuwd naar het verloop van deze onderzoekslijn?
- Nieuwgierig naar hoe jongeren zichzelf in beeld brengen?
- Of wil je bijdragen aan een genuanceerder beeld van de digitale generatie?
Meld je aan voor de UPDATE in je mailbox >
Samen herschrijven we hoe jongeren worden gezien en hoe ze zichzelf zien.
Zie je kansen voor samenwerking?
Stuur een bericht naar Elin Groot-Rouwen, sr. Adviseur cultuureducatie
Bronnen
- Generatie angststoornis – Generatie angststoornis – Jonathan Haidt | luisterboek (digitaal) | de online Bibliotheek
- Digitale detox – Digitale detox – Hans Schnitzler | luisterboek (digitaal) | de online Bibliotheek
- Leerlingvolgsystemen – Hoera, de leerlingvolgsystemen zijn weer begonnen! – SETUP
- Magister – Hoe ouders micromanagers werden (en de leerling zijn privacy verloor) – De Correspondent
- Omgaan met frictie – Frictie – Miriam Rasch | e-book | de online Bibliotheek
- Kunst als ‚tegenmedium‘ – Het is aan ons – Merlijn Twaalfhoven | luisterboek (digitaal) | de online Bibliotheek
Brainrot
In de internetcultuur verwijst brainrot (soms ook brain rot) naar internetcontent die als van lage kwaliteit of waarde wordt beschouwd, of naar de vermeende negatieve psychologische en cognitieve effecten die erdoor worden veroorzaakt. De term verwijst ook breder naar de schadelijke effecten die in het algemeen worden geassocieerd met overmatig gebruik van digitale media, met name entertainment in korte vorm en doomscrolling, die de geestelijke gezondheid kunnen aantasten. De term is ontstaan binnen de onlineculturen van Generatie Z en Generatie Alfa en is sindsdien mainstream geworden.
Vragen? Bel Elin!
